فهرست

بخش اول از آغاز تا  پایان جمهوری

 اتروسک :

اتروسک ها مهاجرانی از لیدیه در آسیای صغیر( ترکیه امروز) بودند.آنها در غرب ایتالیا از توسکانی تا جنوب رم مستقر شدند .شهرهای اصلی شان در منطقه توسکانی بود . آنها پی بردند که در جزایر نزدیکشان در دریای مدیترانه معادن غنی فلزات بویژه طلا و نقره وجود دارد.  استخراج این معادن موجب شد تا روابط تجاری اتروسک ها در سده هشت پیش از میلاد با یونان گسترش یابد.در همین دوره اتروسک ها الفبا را نیز از یونانی ها فرا گرفتند. آنها  به آیینی با خدایان گوناگون معتقد بوده و از کتاب مقدسی شان برداشتی غیر دگماتیک داشتند. نیایشگاه ای شان شباهت هایی با پرستشگاه های یونانی داشت. آن ها مردگانشان را در تابوت های سنگی کنده کاری شده می گذاشتند که دیواره های بلندی داشت و اغلب با تصویر مراسم جشن همراه است . در این تصاویر زن ها هم دیده می شوند که شاهدی بر حضور زنان در این نوع مجالس است ، پدیده ای در یونان و رم وجود ندارد.

در جامعه آنها حاکمیت با اشرافیت بود و مردم هرچند برده نبودند ، اما در مرتبه پایین تری قرار می گرفتند.. برای حفظ نظم اجتماعی اشرافیت اتروسک از رومی ها کمک می گرفت. بهمین جهت زمانی که رمی ها به منطقه آنها حمله ور شدند ، بدون زحمت زیادی شهرهای آنان را یکی پس از دیگری تسخیر کرده و تمدن آنها را از میان بردند.

گرگ نماد شهر رم

بنا بر روایت های اساطیری رمولس و رموس بانی بنای شهر رم هستند. این دو برادر رها شده در طبیعت، توسط  گرگی پرورش یافتند،گرگی که سمبل شهر رم بدل شد.

شهر رم:

اما بنا به روایت  تاریخ نگاران یونانی ، سه قوم در رم زندگی می کردند:  سبن ها در نزدیکی کاپیتول و لاتن ها در غرب رم و اتروسک ها که در نیمه دوم سده هفتم به رم آمده بودند در منطقه ای که تالاب های زیادی داشت زندگی می کردند . این اقوام با یک تصمیم همگانی به ساختن رم  دست یازیدند.  اتروسک ها شیوه زه کشی و ساختن اگو را میدانستند .  ساختن کانال هایی برای زهکشی کمک زیادی به گسترش مناطق مسکونی و کشاورزی نمود . رم در سده هفتم پیش از میلاد شاهد پیدایش سیستم فرمانروای واحدی  شد. بر اساس  این پیمان سه قوم تشکیل دهنده باشندگان رم هر کدام یک دوره پادشاهی را عهده دار شدند. در  سده پنجم ، زمانی که اتروسک ها  حکومت می کردند مردم شورش کردند و نظام جمهوری جایگزین سیستم پادشاهی شد.

جامعه رم در این دوره از دو طبقه اصلی تشکیل می شد: پاتریسین ها – واژه پاترون به معنی رییس از همین ریشه است-و دومی پلب ها، این گروه آخری به  کشاورزی و دامپروری اشتغال داشت،اما از حقوق سیاسی محروم بود. پاتریسین ها از کار بردگان  استفاده می کردند .

پایه جامعه رمی بر اساس خانواده گسترده قرار داشت که در راس آن بزرگ خانواده قرار می گرفت. چند خانواده که نیای مشترکی داشتند تشکیل یک طایفه را می دادند  و از بهم پیوستن ریش سفیدان این طایفه ها مجلس سنا شکل می گرفت که بالاترین شورای رایزنی و اداری شهر بود . در زمانهایی  سنا ریاست کار اجرایی را به یک دیکتاتور انتخابی می سپرد.

خانواده های پاتریسین ها  با دادن امتیازاتی به افراد پایین دست خود حوزه نفوذ خانواده را گسترش می دادند.. این وابستگان در هنگام انتخابات سنا به رئیس آن خانواده رای می دادند .کسب  مشتری در سیستم سیاسی و انتخاباتی رم بسیار رایج بود. اما در سال 494 پیش از میلاد  پس از درگیری،گروه  پلب ها از رم مهاجرت کردند و برای خود گروه نظامی تشکیل دادند. آنها محلی به عنوان تریبون را برای بیان نظرات خود بنیاد نمودند. مبارزات این دو گروه منتج به انتخاب  10 نفر حقوقدان شد که پایه حقوق مدنی و جزایی را  بنیان نهادند و موجب آشتی دو گروه متخاصم شدند. در پایان سده چهارم پیش از میلاد طبقه حاکمه جدیدی تشکیل شد که عده ای از اقشار بالایی عوام هم در آن شرکت داشتند.

در سیستم جدید قدرت نظامی و اجرایی به دو کنسول انتخابی برای مدت یکسال سپرده می شد.  سنا هم نقش مشورتی را حفظ کرده و سرپرستی  برای اداره امور را بر می گزید :قدرت حقوقی به –”پرتو” و ریاست امور مالی به “کستور “ها برای یکسال سپرده میشد . هر یک از مناطق جدید نیز برای خود این دو منصب را داشت.

رم تا سده سوم پیش از میلاد  شهر کوچکی بود.  گسترش قدرت آن ابتدا از زیر فرمان آوردن شهرک های یونانی نشین جنوبی آغاز کشته  و به سرتا سر ایتالیا توسعه یافت . اما قدرت واقعی رم زمانی آغازید  که آنها طی جنگ های طولانی امپراتوری کارتاژ را شکست داد و راه های آبی و حمل و نقل در دریای مدیترانه را به زیر نگین خود درآورد. رمی ها حکومت های جانشین اسکندر را در مقدونیه ، آناتولی و مصر شکست دادند و حاکمیت امپریالیستی خود را  در شرق مدیترانه بر قرار نمودند و از این طریق ثروتی عظیم و نیروی کار رایگان بردگان را در اختیار گرفتند.

جمهوری رم

پرچم رم که به دست پارت ها افتاد

در دوره اول جمهوری ، شرایط کار برای بردگان بهتر از کلنی های خارج از ایتالیا  بود و موجب فرار آنها از این کلنی ها و آمدنشان به رم می شد . اما چیزی نگذاشت که استفاده از کار بردگان در مناطق غیر شهری رایج گشت . و آنها در کار های کشاورزی و یا معادن به  بیگاری وادار شدند.  واحد های گسترده اقتصادی در جنوب ایتالیا به وجود آمد که همه نوع کشاورزی و دامپروری در آنجا انجام میشد  این واحد ها که “دومن ”   نامیده می شد مستقل بود و اضافه تولیدش را به شهر ها می فروخت. استفاده گسترده از نیروی رایگان بردگان موجب ورشکستگی خرده مالکین و سرازیر شدن آنها به شهر ها شد . این گروه افراد را که به سختی می توانستند مخارج خانواده خود را تامین نمایند ، پرولتر می نامیدند و بزودی  آنها از حامیان حاکمان نظامی و دیگر اقشار طبقه حاکم شدند.

گسترش سرزمین های تسخیر شده ، نیروی رایگان کار و تاثیر سیستم اداره مملکتی امپراتوری پارس از طریق جانشینان اسکندر به هیئت حاکمه رم آموخت که اداره یک امپراطوری با اداره یک شهر متفاوت است.این امر به آرامی زمینه به قدرت رسیدن دیکتاتور های نظامی را  که  توان بیشتری در اداره امور داشتند ، فراهم نمود. ماریوس سردار رومی که در آخر سده دوم پیش از میلاد  از سوی سنا ماموریت  سرکوب شورشیان را در سرزمینهای تازه تسخیر شده داشت  نخستین سردار با اختیار و قدرت ویژه بود . هم او بود که به جنگ پارت ها فرستاده شد. سردار دیگر “سیلا “نام داشت که در جنگ های داخلی سال های  ابتدایی قرن نخست پیش از میلاد ، سرکوب شورشیان شهری را بر عهده داشت.  درگیری میان این دو سردار نشان از قدرت یابی نظامیان در برابر سنای رم بود.

شورش بردگان به رهبری اسپارتاکوس:

شورش بردگان بر ضد فرمانروایان برده دار

در سال 73 پیش از میلاد  شورش بردگان و به رهبری اسپارتاکوس و کراسوس  نه تنها بردگان بل عده زیادی از کشاورزان خرد  را نیز در بر می گرفت. این شورش که در جنوب آغاز شده بود  به دیگر قسمت های ایتالیا نیز گسترش یافت ، اما اختلاف میان سرکردگان موجب تضعیف آن شد . کراسوس خواستار انتقام از رمیان و جایگزینی حاکمان رمی بود، اما اسپارتاکوس بر گسترش شورش به شمال ایتالیا تاکید داشت ، آنها در جنگ با سپاه رم در شمال در ابتدا پیروزی های زیادی کسب نمودند تا اینکه در سال سوم شورش سنا کراسوس را مسئول برخورد با شورشیان کرد.

اسپارتاکوس با 2000 برده شورشی  تصمیم گرفتند با کمک دزدان دریایی به سیسیل عقب نشینی کنند  اما دزدان دریای که قرار بود آنها را به مسیین  شهر ساحلی سیسیل ببرند به آنها خیانت کرده و اسپارتاکوس در جنوب ایتالیا کشته شد. بیش از 8 هزار شورشی به صلیب کشیده شدند و سرداران رمی پمپی و کراسوس هر یک خود را برنده جنگ اعلام نمودند.

جنگ های داخلی و خارجی بر قدرت نظامیان می افزود و تاسیس یک ارتش حرفه ای بیشتر در دستور کار قرار می گرفت. مجموعه این شرایط به اولین ” حاکمیت سه گانه ” سرداران نظامی انجامید . کراسوس ، پمپی و ژول سزار .

سزار در جوانی حامی حزب پوپلار- عوام بود و سپس در نقش سردار سپاه به تسخیر کشور گل ها -فرانسه – و سرکوب قبایل ژرمن  پرداخت. این جنگ ها بیش از یک میلیون کشته بر جای گذاشت ، اما موفقیت های نظامی او را به مقام کنسولی رساند .  کراسوس در جنگ با پارت ها کشته شد و پمپی نیز در جنگ داخلی از سزار شکست خورد و به مصر فرار کرد و در آنجا بقتل رسید و بدین ترتیب ژول سزار  در راس قدرت قرار گرفت به عنوان کنسول برای همه عمر از سوی سنا انتخاب شد. اما در 15 مارس همان سال زمانی که پروژه جنگ علیه پارت ها را به سنا برده  بود توسط چند سناتور به رهبری ” برتوس” فرزند خوانده  خودش کشته شد . به گفته شکسپیر سزار در آخرین لحظه از برتوس پرسید، بروتوس تو هم؟ و فرزند خوانده اش در پاسخ گفت”: اگر ترا می کشم نه به آن خاطر است که رم را دوست نمی دارم ، بل از آن روست که رم را بیش دوست می دارم!

. پس از قتل سزار یکبار دیگر جنگ داخلی در گرفت.  در سال 43 پس از میلاد  بنا بر قراردادی محرمانه سه سرداری که در کنار سزار جنگیده بودند به قدرت رسیدند و دومین حاکمیت سه گانه را تشکیل دادند که  شامل لیپید، آنتونی و اکتاو بود . آنها  سرزمینهای رم را میان خود تقسیم نمودند . آنتونی شرق ، اکتاو غرب و لیپید آفریقا را تحت اختیار قرار داد.  لیپد به زودی در گذشت و آنتونی با کلوپاترا حاکم مصر ازدواج کرد  ، اما به زودی اکتاو به مصر لشکر کشید و آنتونی  و کلوپاترا خودکشی کردند و بدین ترتیب  حکومت آخرین بازماندگان اسکندر از مصر برچیده شد .

در سال 27 میلادی اکتاو از سوی سنا  به عنوان تنها مقام که ریاست حکومت  مدنی و دینی را بر عهده دارد ، انتخاب گردید.  او از این پس اگوست خوانده شد. ام دست به اصلاحات گسترده ای در شهر رم و دیگر مناطق تابعه زد (گفته اند که او رم آجری را تحویل گرفت و مرمری تحویل داد).

** گسترش رم از رود دجله تا اقیانوس آرام ، لزوم ارتش منظم و دائمی را ایجاب می نمود که به قدرت نظامیان ختم شد . بازماندگان اسکندر سیستم حاکمیت فردی را از شرق به  رومیها منتقل کرده بودند  و سنای رم اداره امپراتوری به این گستردگی را در چهارچوب  جمهوری امکان پذیر ندانست و امپراتوری را جایگزین آن نمود.  هرچند این فرد اراده خود را به سنا نیز تحمیل می نمود اما نمی توان این نظام را با سیستم های فردی شرقی  یکسان دانست. برای مثال در ایران مردم به عنوان رعیت شاه خوانده می شدند ، در حالیکه در یونان و رم حتی دیکتاتور ها در چارچوب قانونی حکومت می کردند که دستگاه اداری مستقلی داشت و شخص دیکتاتور هم در خدمت مردم به حساب می آمد  و نه بر عکس .

………………………

چند فراز از گاهشمار تاریح رم:

پیش از میلاد

تاریخ  اساطیری بنای رم 753

دوره پادشاهی  از 753 تا 509

دوره جمهوری  507 تا 27 

264نخستین نمایش جنگ گلادیاتورها در رم

155 آتن نمایندگان  مهمترین  مکتب های فلسفی خود را به رم می فرستد .

80 رواج آیین اسیس از خدایان مصری  .

66   تاسیس کارگاه  برای کپی کردن کتاب

59 انتشار منظم  اخبار

52 نگارش تاریخ رم

44 قتل ژول سزار ، فرمانده سپاه و حاکم رم بدست سناتور های جمهوری خواه در هنگام جلسه علنی . در این توطئه فرزند خوانده سزار بروتوس هم شرکت داشت.

31 استفاده از سیمان در برای احداث دروازه های شهر و کانالیزاسیون

پس از میلاد

امپراتوری رم  27 پیش تا 476 پس از میلاد .

15 پیش از میلاد  مارکوس لئون  آموزشگاهی برای تدریس حقوق مدنی در رم تاسیس نمود.

20 قرارداد صلح با پارت ها .

12 – اگوست  فرمانده سپاه و نماینده سنا  به عنوان بالاترین مقام مذهبی  هم انتخاب می شود  و بدین ترتیب قدرت مدنی و دینی در دست یک حاکم  متمرکز می شود.

17 تاریخ رم از آغاز در 142 جلد توسط تیت لیو نگاشته می شود.

27 آتش سوزی در تپه کولیوس – یکی  از هفت تپه شهر.

33 تاسیس بانک استقراضی 45 اخراج یهودیان از شهر

46  ایجاد راه  تا به دانوب

49  آغاز آیین مسیح  در رم با آمدن  پل تراسی -سنت پل – به رم

51 جمعیت رم از مرز یک میلیون می گذرد .   باید تا قرن نوزدهم منتظر ماند تا شهر دیگری در اروپا ، لندن جمعیتش به یک میلیون برسد.!!

64 اتش سوزی رم . پیروان مسیح متهم به اتش سوزی می شوند.

72 یک نماینده سنا خواستار آموزش دختران  در مدارس شد.

78 ورود نمایندگان امپراتوری کوشانی ، همسایه شرقی و دشمن پارت ها به رم برای نگاشتن پیمان همکاری با رم  بر ضد پارتها -اشکانیان.

80 بنای  استادیوم کولیسه با گنجایش 50 هزار تماشاچی.

ف89 فیلسوفها و دانشمندان  به عنوان دشمنان  حکومت تحت تعقیب قرار می گیرند.

99  کنشکا  پادشاه کوشانی سفرایی  به  رم  فرستاد تا  خبر حمله قریب الوقوع را به پارت ها به آنها اطلاع دهد.

108 تاسیس کابینه پزشکی   برای پذیرش بیماران بجای مداوای بیماران در  خانه.

134 تاسیس دانشگاهی برای تدریس فن بلاغت، حقوق، فلسفه  در رم. 9

272 اتحاد رم و پادشاه منطقه آمودریا.

274 آیین” نور جاودان ”  نزدیک به آیین مهر  دین رسمی رم می شود

310 بنا کلیسای بزرگ ماکسنس

312  کاخ لاترن  مقر پاپ می شود

330 کنستانتینوپل  پایتخت دوم رم می شود .

404 شهر  راون نزدیک  ونیز  به جای رم پایتخت امپراتوری می شود . برگزاری نمایش جنگ گلادیاتور ها ممنوع می شود.

قوم ویزیگوت از اقوام ژرمنی ، رم را غارت می کنند. و در 418 رم را پایتخت خود اعلام می کنند.

432 اولین  مجسمه مسیح بر فراز صلیب در  سنت سبین  در رم

452 معاهده پاپ با  آتیلا برای پرهیز از اشغال ایتالیا

455  قوم وندال  رم را تسخیر و غارت می کند و سپس در سیسیل مستقر می شود

476  سقوط امپراتوری رم به دست ژرمن ها