جامعه – شهر های قدیمی
فهرست
آتن
یونان بی هیچ شبهه ای یکی از پایه های اصلی تمدن اروپایی و از خاستگاههای مهم تمدن جهانی است. در یونان تعداد زیادی دولت – شهر وجود داشت که شامل یک شهر و مجموعه مناطق مسکونی اطرافش بود و بصورت مستقل اداره می شد که “سیته” خوانده می شد. در سده ششم پیش از میلاد افراد مستبد (تیران ها) بر شهر آتن حکمفرمایی می کردند . آنها برای مقابله با اشرافیت از تفکر شهروندی در آتن حمایت می کردند . بدین ترتیب توازن قوای جامعه بصورتی درآمد که هیچ یک از بازیگران نمی توانستند دیگری را نفی نمایند. دموکراسی توسط فیلسوفان خلق نشد بلکه محصول این توازن قوا بود . در سده پنجم پیش از میلاد در آتن گسترش تفکر شهروندی به پیدایش دموکراسی انجامید.
برای اداره امور شهری ، قضاوت و حتی امور نظامی شهروندان در جلسات عمومی گفتگو ،و همه مسئولان حکومتی با رای مستقیم انتخاب و یا برکنار می شدند. آنها رهبران مذهبی را هم برای مدت مشخصی انتخاب می نمودند و دستگاه روحانیت مستقلی از رای مردم وجود نداشت . شهر بر اساس سازماندهی اجتماعی بنا می شد و فضای مهمی از شهر به محل جلسات گفتگوی عمومی ” فورم ” اختصاص داشت ، تئاتر و نیایشگاه نیز در همه شهر ها بنا شده بود . کار برد مناسک مذهبی و تاتر تهییج روحیه شهروندی بود . مسابقات ورزشی نیز از اهرم های مهمی برای ارتقا روحیه همبستگی اجتماعی تلقی می شد.
جمعیت آتن بسیار محدود بود و تنها شهروندان می توانستند در اداره امور شهر و در دفاع از آن شرکت نمایند . احساس شهروندی و دلبستگی به جامعه انگیزه اصلی آنها از دفاع در مقابل دشمن خارجی بود و همین همبستگی ،آتن را در مقابل دشمنی به مراتب قوی تر چون امپراتوری هخامنشی حفظ کرد .
اما دموکراسی آتنی رویه دیگری هم داشت: جمعیت آتن را در اواسط قرن چهارم پیش از م. کمتر از سیصد هزار نفر دانسته اند که ترکیب ان چنین بوده است.
–21 هزار نفر شهروند.
—80 هزار نفر زن و کودک . زنان اساسا حق رای نداشتند و در زندگی اجتماعی غایب بودند.
–10هزار نفر خارجی که به انها متیک می گفتند.
–150هزارنفر برده ..
- کمتر از 10 درصد ساکنان که مالیات می پرداختند شهروند محسوب می شدند. مرز میان شهروند و برده چندان روشن نبود.شهروندان در صورت عدم پرداخت مالیات به بردگی می افتادند. تجارت برده نیز بسیار رایج بود و حتی اغلب اموزگاران فرزندان شهروندان از میان اسیران جنگی با سواد شهر های مغلوب انتخاب می شدند . کار تولید و امور جاری خانه بر دوش بردگان بود و شهروندان وقت خود به آموزش علوم و فلسفه و امور اداره شهر اختصاص می دادند. آموزش نظامی نیز لازمه شهروندی بود.
- دموکراسی در آتن و دیگر دولت – شهرهای یونان بر دوش بردگان بنا نهاده شده بود . اگر شهروندان آتنی امکان بحث و گفتگو های فلسفی در زیر درختان زیتون را داشتند بخاطر کار بردگانی بود که بجای انها کار می کردند.
- بررسی دولت – شهر آتن بیانگر این حقیقت دردناک است که دستاوردهای تمدن بشری از خون و عرق انسانها ریشه گرفته اند، حتی آنجا که گفتگو از دستاورد های متفکران انسان دوستی چون سقراط و ارسطو است.. در اینکه دموکراسی آتنی تجربه ارزشمندی در اداره جامعه می باشد و یا نقش آتنی ها در گسترش تاتر و فلسفه بی مانند است حرفی نیست ، اما راه رفته را باید باز شناخت تا آگاهانه و به خصوص با فروتنی بیشتر به آنان که زیر چرخ تاریخ له شدند بنگریم. زمانی که محصور زیبای آمفی تاتر در افسوس ویا سیسیل می شویم سازندگان واقعی آنها را فراموش نکنیم.
عدالت
- بیاد داشته باشیم که عدالت در فرهنگ یونانی به معنی رعایت هارمونی در نظام جهان است .نظام اجتماعی نیز پرتویی از همانست. خدایان یونانی در جنگ با نیروهای اهریمنی “آشفتگی” را از میان بردند و نظم را بعالم بازگرداند. عدالت در این نظام هر کس را بجای خود می نشاند و بزرگترین خطای انسان اینست که از جای تعیین شده سرپیچی نماید و هارمونی جامعه را از میان ببرد. در همین قالب است که جامعه ایده ال ارسطو و بویژه افلاطون تناقضی با برده داری ندارد.
- این مفهوم از عدالت به متفکران شرقی همچون فارابی نیز منتقل شده است و مدینه فاضله او صاحب نظمی راکد است که ریشه در نظام عالم دارد. می باید هنوز سده ها منتظر ماند تا “منتسکیو” ریشه حقوق و قوانین را از اسمان به زمین بیاورد.
- فلسفه کانت و مقدم بودن فکر انسان در فهم جهان . رابطه ذهن و عین .
- قوانین طبیعت ربطی به عدالت ندارد.
