فهرست
اشاراتی بر تاریخ مسیحیت سده نخستین:
باز بینی 31/12/2019
در سفر های پیشین در شرق ترکیه و سپس در ارمنستان و گرجستان و همچنین در تاریخ اندالس بارها از مسیحیت سده های نخستین سخن بمیا ن آمد . در متن حاضر پروازی سریع برشش سده اول مسحیت می کنیم تا پرتویی باشد بر راه سفرهای اتی مان .
این آیین نو دربطن یهودیت رشد کرد وعیسی در همین چهارچوب پیام اش را میان پیروان یهودیش تبلیغ می نمود و این کیش نوین در طی یک سده به صورت دین مسیحی در آمد ودر سده های بعدی با تبدیل شدن به دین رسمی امپراتوری رم تغییری ماهوی یافت. در طی چنین روندیست که نحله های گوناگون مسیحیت پا می گیرند .
عیسی در شهر ناصریه – بیت اللحم یا نزارت – ، همزمان با سلطنت فرهاد پنجم از دودمان اشکانی، متولد شد . او یهودی بود و سخنانش را برای هم کیشانش به زبان عبری و آرامی بیان می کرد . پس از مرگ او ، حواریان وی پیام او را به سرزمین های دیگر منتقل نمودند . این رسولان اغلب از خانواده های یهودی بودند که به زبان یونانی سخن می گفتند وبرخی تابعیت رمی داشتند.از میان این رسولان پییر( شمعون ، سیمون ) و پل(شائول) نقش ویژه ای ایفا کردن: “پییر”عیسی را بعنوان مسیح موعود یهودیان معرفی نمود و آنها را به دین جدید فرا خواند . گام بعدی را پل پیمود :او کیش جدید را دینی فرا قومی خواند و گرویدن به این آیین را که تا آن زمان ویژه یهودیان بود به دیگران نیز روا داشت.
این رسولان در سفرخود اهالی مناطق مختلف را به گرویدن به آیین جدید فرا خواندند . بزودی پیام عیسی و”اعمال رسولان” در کتابهای متعدی که اغلبشان به زبان یونانی بود منبع اصلی پیروانی دینی شد که رفته رفته مسیحیت نام گرفت .دهها کتاب انجیل نگاشته شد که در دوران بعد چهار روایت که توسط حواریون نخستین نگاشته شده بود بعنوان مرجع رسمیت یافت.
نخستین حلقه کلیسا در اورشلیم به عربی بیت المقدس ، و دومین حلقه در آنتیوش (انطاکیه)واقع در منطقه مرزی ترکیه و سوریه شکل گرفت .
گسترش مسیحیت :
در سفر رسولان شبکه ای از ارتباطات شخصی ایجاد می شد که در طول زمان به شکل زنجیره ای از مناسبات استوار بین مسیحیان مناطق گوناگون مبدل می گردید. شیوه های بکار گرفته شده برای تبلغ چنین بود:
ایجاد شبکه ارتباطی ، با هدف جذب عناصر “معتبر” هر منطقه ، شرکت در انجمن های اجتماعی و ترتیب دادن جلسات بحث و گفتگوی عمومی ،نگارش متون تبلیغی توسط حواریون و سپس پیروان معتبر ، استفاده تبلیغی از شهدا ….
مباحث اولیه مسحیت : در سده نخست تعبیرات متفاوتی از گفته های عیسی مسیح با یکدیگرهمزیستی داشتند. نگرش یهودیان گرویده به مسیحیت به دین پیشین خود از نخستین مباحث حاد درورنی این گروه نو کیشان بود. رابطه غیر یهودیان پیروان عیسی که بیشتر شان یونانی بودند- با یهودیت نیز بر ان افزوده شد.
نحوه برخورد به خدای یهود که خدایی عدالت محور و خشن بود با خدای محبت محور و بخشنده عیسی ، و همچنین آداب یهودیت همچون قربانی حیوانات ، ختنه ، خوراکی های حرام و.. نخستین تعبیر های متفاوت ومباحث سده نخست میلادی را تشکیل می داد .
برای حل معضل سرشت دوگانه در وجود خدا یگانه ، برخی از پیروان ایین نو خدای عدالت محور یهودی را نفی می کردند و گروهی پروردگارعیسی را ادامه همان خدای موسی می دانستند و بدین نحو یگانکی خالق را محفوظ می داشتند. بدین اعتبار عیسی همان مسیحی است که دین یهود مژده ظهورش را داده بود و انجیل ادامه تورات وعیسی مسیح پیام اور همان خدای یگانه یود.
در سده نخست، مسیحیت به غیر عقلایی بودن و نداشتن منطق متهم می شد ، بویژه در برخورد با فلاسفه یونانی . نمونه این گونه برخورد درسفر پل به اتن مشاهده می شود . ابتدا مسیحیان با فلسفه و منطق و حتی علوم مخالف بودند وآنرا کفر می دانستند از دید انها کوشش های ذهنی برای درک این جهان از سوی بشر، امری ملحدانه است که از غرور انسان بر می خیزد و با ایمان در تضاد است .
اما در مرحله بعدی نخبگان مسیحی برای بحث های نظری با رقبای خود این دستاوردها فلسفی وعلمی را بکار گرفتند و از انها برای تبلیغ مسیحیت استفاده نمودند . از ان پس مقولات علمی- فلسفی بشرطی که در خدمت گسترش ایمان بکار روند، در دستگاه فکری مسیحیت پذیرفته شد .
یکی دیگر از مبحث خدا شناسی که در سده های چهارم و پنجم عالم مسیحیت را با بحران شدیدی مواجه کرد ، تعابیر گوناگونی بود که از سرشت مسیح مایه می گرفت . در این زمان مراکزاصلی مسیحیت در شهرهای اورشلیم، اسکندریه ، آنتیوش و قسطنطنیه بود و مباحث دینی تحت تاثیر کشمکش رقابتهای اسقف های این مناطق بود .
اسقف اعظم اسکندریه بنام آرین در سال 320 م مسیح را از سرشتی انسانی می دانسنت که بواسطه روح القدس با خالق در ارتباط است ، و بدین ترتیب وحدانیت پدر، پسر و روح القدس را نفی میکرد . بسخنی دیگر او عیسی را با سرشتی انسانی و نه الهی تلقی می کرد
در سده چهارم با بقدرت رسیدن کنستانس،آریانیسم بعنوان دین رسمی به برسمیت شناخته شد. این مذهب درمیان ژرمنهای مسیحی شده از جمله ویزیگوت های اسپانیا حاکم بود. اما پس از مرگ کنستانس آریانیسم از سوی کلیسا طرد شد و پیروان آن پراکنده شدند.
در سال 430 میلادی نیز “نستور” اسقف قسطنطنیه بر سر ماهیت مریم مقدس با اسقف اسکندریه به مجادله پرداختند . اولی مریم را مادر عیسی و دیگری او را مادر خدا می دانست. آنها بر سر سرشت مسیح نیز اختلاف داشتند . نستور عیسی را با سرشت انسانی و مخلوق خدا می دانست اما در مجمع اسقفها که در شهر افس( در جنوب ازمیر ترکیه) برگزار شد مسیح را فرزند خدا دانست وپس از مدتی نستور طرد و از قسطنطنیه رانده شد.
نحله دیگری که در مسیحیت شرقی پدیدار گشت “منو فیزیت” ها بودند که سرشت مسیح را یگانه و خدایی می دانستند . کلیسای ارمنستان ، کلیسای قبطی ها (مصر) و بخشی از کلیسای سریانی (در سوریه فعلی ) به این نحله تعلق داشتند.
مسیحیت دین رسمی امپراتوری رم
فرا قومی بودن فصل مشترک مسیحیت با امپراتوری رم بود و این هم خوانی موجب پیوند این دو قدرت موازی شد. در سده چهارم در معاهده میلان به ادیان ( بجز دین مانوی)آزادی فعالیت داده شد . امپراتوری رم ازایین مسیحی حمایت کرد، اما با رواج مسیحیت دیگر این قدرت سیاسی بود که مجبور به ادامه حمایت ازآن شد.مسیحیت در این دوره به اهستگی کارکردش تغییر نمود وبه یک دستگاه حامی نظام اجتماعی بدل گشت.دین جدید سنت های پایدارجوامع کهن را درخود جذب نمود مانند سنت های بزرگداشت مردگان ، مراسم کفن و دفن ، سنت شهید پروری جشن ها و اعیاد شکرگذاری وتقویم گذشتگان( از جمله تاریخ تولد میترا در 24 دسامبر) .
تاریخ مسیحیت تا پیش از پیدایش اسلام را شاید بتوان به شکلی کلی به مراحل زیر بخش نمود:
سده اول ، استقرار(تبدیل شدن از فرقه یهودی بیک دین جهانی) سده دوم: گسترش (ایجاد مناسک و گسترش در شهر های بزرگ امپراتوری رم). سده سوم :نفوذ در ارکان قدرت امپراتوری(کسب اجازه تبلیغات ) .سده چهارم :حاکمیت بر دستگاه دولتی و تبدیل شدن به دین رسمی( اغاز دگردیسی ) . سده پنجم سرکوب فرقه های مرتد و دیگر ادیان.سده ششم گسترش در پهنه اروپا.
……..
حیات دوباره مسیح برای آموزش حواریون
*پانته کوت- به باور مسیخیان ، پس از مصلوب شدن مسیح در روز ادینه نیک ، او پس از گذشت دو روز از مرگ برخاست –. در روز پنجاهم – پانته کوت- روح القدس به حواریون نزول کرد… سابقه این جشن در ایین یهود هم وجود داشته و ان هنگام درو بود و با نام ” شاووت” خوانده می شود که یهودیان اعطای ده فرمان از سوی خدا در کوه سینا را پنجاه روز پس از خروج می نامند و انرا جشن می گیرند.
منابع:
برای اشنایی بیشتر : “تاریخ مسیحیت در ایران ” مهرداد بهار .
Le foyer religieux proche-oriental : le christianisme (Ier – XXIe siècles) (partie 1)
Jean-Michel Dufays
