بازبینی 2025
در سفر های پیشین در شرق ترکیه و سپس در ارمنستان و گرجستان و همچنین در تاریخ آندالوزی بارها از مسیحیت سده های نخستین سخن بمیان آمد . در متن حاضر پروازی سریع برشش سده اول مسیحیت می کنیم تا پرتویی باشد بر راه سفرهای اتی مان .
خواهیم دید که این آیین نو در دل یهودیت رشد کرد و عیسیِ پیامبر در همین چارچوب پیام اش را میان پیروان یهودیش تبلیغ می نمود و این کیش نوین در بازده یک سده به صورت دین مسیحی در آمد و در سده های پسین با تبدیل شدن به دین رسمی امپراتوری رم دگرگونی ماهوی یافت. در طی چنین روندیست که نحله های گوناگون مسیحیت پا می گیرند .
عیسی مسیح در شهر ناصریه – بیت اللحم یا نظارت – ، همزمان با سلطنت فرهاد پنجم از دودمان اشکانی، متولد شد . او یهودی بود و سخنانش را برای هم کیشانش به زبان عبری و آرامی بیان می کرد . پس از مرگ او حواریان وی پیام او را به سرزمین های دیگر منتقل نمودند . این رسولان اغلب از خانواده های یهودی بودند که به زبان یونانی سخن می گفتند وبرخی تابعیت رمی داشتند. از میان این رسولان پییر( شمعون ، سیمون ) و پل(شائول) نقش ویژه ای ایفا کردن: “پییر”عیسی را به عنوان مسیح موعود یهودیان معرفی نمود و آنها را به دین جدید فراخواند . گام بعدی را پل پیمود :او کیش جدید را دینی فرا قومی خواند و گرویدن به این آیین را که آن زمان ویژه یهودیان بود به دیگران نیز روا داشت.
پل مقدس > دعوت از غیر یهودیان به پیوستن به آیین مسیح
این رسولان در سفر خود اهالی مناطق مختلف را به گرویدن به آیین جدید فرا خواندند . بزودی پیام عیسی و”اعمال رسولان” در کتابهای متعدی که اغلبشان به زبان یونانی بود منبع اصلی پیروانی دینی شد که رفته رفته مسیحیت نام گرفت .دهها کتاب انجیل نگاشته شد که در دوران بعد چهار روایت که توسط حواریون نخستین نگاشته شده بود به عنوان مرجع رسمیت یافت.
نخستین حلقه کلیسا در اورشلیم به عربی بیت المقدس ، و دومین حلقه در آنتیوش واقع در سوریه شکل گرفت .
فهرست
گسترش مسیحیت
در سفر رسولان شبکه ای از ارتباطات شخصی ایجاد می شد که در طول زمان به شکل زنجیره ای از مناسبات استوار بین مسیحیان مناطق گوناگون مبدل گردید. شیوه های بکار گرفته شده برای تبلیغ چنین بود:
ایجاد شبکه ارتباطی ، با هدف جذب عناصر “سرشناس” هر منطقه ، شرکت در انجمن های اجتماعی و ترتیب دادن جلسات بحث و گفتگوی عمومی ،نگارش متون تبلیغی توسط حواریون و سپس پیروان معتبر ، استفاده تبلیغی از شهدا
مباحث اولیه مسیحیت
در سده نخست تعبیرات متفاوتی از گفته های عیسی مسیح با یکدیگر همزیستی داشتند. نگرش یهودیان گرویده به مسیحیت به دین پیشین خود از نخستین مباحث حاد درونی این گروه نوکیشان بود. رابطه غیر یهودیان پیروان عیسی که بیشتر شان یونانی بودند- با یهودیت نیز بر آن افزوده شد.
نحوه برخورد به خدای یهود که خدایی عدالت محور و خشن بود با خدای محبت محور و بخشنده عیسی ، و همچنین آداب یهودیت همچون قربانی حیوانات ، ختنه ، خوراکی های حرام و.. نخستین تعبیر های متفاوت و مباحث سده نخست میلادی را تشکیل می داد .
برای حل معضل سرشت دوگانه در وجود خدای یگانه ، برخی از پیروان آیین نو خدای عدالت محور یهودی را نفی می کردند و گروهی پروردگار عیسی را ادامه همان خدای موسی می دانستند و بدین نحو یگانگی خالق را محفوظ می داشتند. بدین اعتبار عیسی همان مسیحی است که دین یهود مژده ظهورش را داده بود و انجیل ادامه تورات و عیسی مسیح پیام آور همان خدای یگانه یود.
در سده نخست، مسیحیت به غیر عقلایی بودن و نداشتن منطق متهم می شد ، به ویژه در برخورد با فلاسفه یونانی . نمونه اینگونه برخورد در سفر پل به آتن مشاهده می شود . ابتدا مسیحیان با فلسفه و منطق و حتی علوم مخالف بودند و آن را کفر می دانستند از دید آنها کوشش های ذهنی برای درک این جهان از سوی بشر، امری ملحدانه است که از غرور انسان بر می خیزد و با ایمان در تضاد است .
اما در مرحله بعدی نخبگان مسیحی برای بحث های نظری با رقبای خود این دستاوردها فلسفی و علمی را بکار گرفتند و از آنها برای تبلیغ مسیحیت استفاده نمودند . از آن پس مقالات علمی- فلسفی بشرطی که در خدمت گسترش ایمان بکار روند، در دستگاه فکری مسیحیت پذیرفته شد .
یکی دیگر از مبحث خداشناسی که در سده های چهارم و پنجم عالم مسیحیت را با بحران شدیدی مواجه کرد ، تعابیر گوناگونی بود که از سرشت مسیح مایه می گرفت . در این زمان مرکز اصلی مسیحیت در شهرهای اورشلیم، اسکندریه ، آنتیوش و قسطنطنیه بود و مباحث دینی تحت تاثیر کشمکش رقابتهای اسقف های این مناطق بود .
اسقف اعظم اسکندریه بنام آرین در سال 320 م مسیح را از سرشتی انسانی می دانست که به واسطه روح القدس با خالق در ارتباط است ، و بدین ترتیب وحدانیت پدر، پسر و روح القدس را نفی میکرد . به سخنی دیگر او عیسی را با سرشتی انسانی و نه الهی تلقی می کرد
در سده چهارم با به قدرت رسیدن کنستانس،آریانیسم به عنوان دین رسمی به به رسمیت شناخته شد. این مذهب درمیان ژرمنهای مسیحی شده از جمله ویزیگوت های اسپانیا حاکم بود. اما پس از مرگ کنستانس آریانیسم از سوی کلیسا طرد شد و پیروان آن پراکنده شدند.
در سال 430 میلادی نیز “نستور” اسقف قسطنطنیه بر سر ماهیت مریم مقدس با اسقف اسکندریه به مجادله پرداختند . اولی مریم را مادر عیسی و دیگری او را مادر خدا می دانست. آنها بر سر سرشت مسیح نیز اختلاف داشتند . نستور عیسی را با سرشت انسانی و مخلوق خدا می دانست اما در مجمع اسقفها که در شهر افوس برگزار شد مسیح را فرزند خدا دانست وپس از مدتی نستور طرد و از قسطنطنیه رانده شد.
نحله دیگری که در مسیحیت شرقی پدیدار گشت “منوفیزیت” ها بودند که سرشت مسیح را یگانه و خدایی می دانستند . کلیسای ارمنستان ، کلیسای قبطی ها (مصر) و بخشی از کلیسای سریانی (در سوریه فعلی ) به این نحله تعلق داشتند.
مسیحیت دین رسمی امپراتوری رم
فرا قومی بودن فصل مشترک مسیحیت با امپراتوری رم بود و این هم خوانی موجب پیوند این دو قدرت موازی شد. در سده چهارم در معاهده میلان به ادیان ( بجز دین مانوی )آزادی فعالیت داده شد . امپراتوری رم از آیین مسیحی حمایت کرد، اما با رواج مسیحیت دیگر این قدرت سیاسی بود که مجبور به ادامه حمایت از آن شد.
مسیحیت در این دوره به آهستگی کارکردش تغییر نمود و به یک دستگاه پشتیبان نظام اجتماعی بدل گشت.
دین جدید سنت های پایدار جوامع کهن را درخود جذب نمود مانند سنت های بزرگداشت مردگان ، مراسم کفن و دفن ، سنت شهید پروری جشن ها و اعیاد شکرگزاری و تقویم گذشتگان( از جمله تاریخ تولد میترا در 24 دسامبر) .
تاریخ مسیحیت تا پیش از پیدایش اسلام این مراحل را پیمود:
سده اول ، استقرار(تبدیل شدن از فرقه یهودی بیک دین جهانی) سده دوم: گسترش (ایجاد مناسک و گسترش در شهر های بزرگ امپراتوری رم). سده سوم :نفوذ در ارکان قدرت امپراتوری(کسب اجازه تبلیغات ) .سده چهارم :حاکمیت بر دستگاه دولتی و تبدیل شدن به دین رسمی( آغاز دگردیسی ) . سده پنجم سرکوب فرقه های مرتد و دیگر ادیان.سده ششم گسترش در پهنه اروپا.
……..
*عید گلریزان – پانته کوت- به باور مسیحیان ، پس از مصلوب شدن مسیح در روز آدینه نیک ، او پس از گذشت دو روز از مرگ برخاست – عید پاک- و پس از چهل روز آموزش حواریون معراج کرد. در روز پنجاهم – پانته کوت- روح القدس به حواریون نزول کرد… سابقه این جشن در آیین یهود هم وجود داشته و آن هنگام درو بود و با نام ” شاووت” خوانده می شود که یهودیان اعطای ده فرمان از سوی خدا در کوه سینا را پنجاه روز پس از خروج می نامند و آن را جشن می گیرند.
برای آشنایی
Le christianisme ancien en Arabie : nouvelles données
………………………………………………………………………………………
Le christianisme au Proche-Orient du IVe au XXIe siècle
https://www.youtube.com/watch?v=YANMC-Zc_C0&list=PLDl3Uj-IbT1Coe538uTxa4c85xVKDUf6z&index=67
Christianisme et paganisme du Ier au VIII
از مهمترین مراکز فرهنگی که در تمدن اسلامی نقش بارزی دارد جندیشاپور است .
