سده دهم میلادی ، غرب اروپا در محاصره اعراب ، مجار ها و وایکینگ ها بود وناتوان از سازماندهی هرگونه دفاع موثر،  تنها راه نجات خود را  در بازگشت پیشگوئی شده مسیح به زمین در سال هزار می جست. هرچند این پیشگوئی رخ نداد، اما فروکش کردن یورش مهاجمان ، شکوفائی اقتصادی و افزایش سه برابری جمعیت را به همراه داشت. پیشرفتی که حکایت از دگرگونی اروپای غربی(به ویژه پاریس) از جامعه ای پس مانده به جامعه ای خوش بنیه و مبتکر بود. یکی از نماد های این دوره فرقه مذهبی کلونی است که به مدت چند سده یکی از ثروتمند ترین بنگاه های اقتصادی و بانکدار چند دولت اروپایی بود و با آغاز جنگ های صلیبی،” سن برنارد، متفکر فرقه کلونی” راهگشای “شوالیه های فقیر جانثار مسیح” شد، برای جنگ مقدس با کفار، ماجرایی که پایانی ِدهشناک برای این شهسواران  در پاریس به بار آورد  که در  جابجایی شهر پاریس  رد پایی از این رخداد های تاریخی بر جای گذاشت.

وایکینگ ها*** و دگرگونی آناتومی پاریس

اوایل قرن نهم، تهاجمات ساحلی

در سده های پایانی نخستین هزاره میلادی اروپا از سه سو با خطر روبرو بود ،از جنوب و به ویژه اسپانیا توسط اعراب ،از شرق به واسطه مجار ها و از شمال وایکینگ ها .

نخستین یورش های وایکینگ ها شهر های کرانه اقیانوس اطلس را نشانه گرفت ، هدفشان غارت ثروت و آتش سوزی خانه های چوبی این شهر ها بود. در فرانسه از رودخانه ها ( به ویژه رود سن، لوار و گارون) وارد شده و در مسیرشان به شهرها و صومعه‌ها حمله کردند.

وایکینگ ها در چهار نوبت از مسیرِ رود سن به پاریس یورش بردند. کشتی ها ی باریک و دراز آنها مجهز به انبار غذا، اسلحه خانه و حتی محل نگهداری اسب بود. بیشتر اوقات با یورش های رعد آسا ثروت شهر ها را غارت کرده و محل را ترک می گفتند. آنها ثروتمندان را برای باج خواهی دستگیر می کردند و تهیدستان را برای بردگی با خود می بردند

. آنها نخستین بار در سال 845 م. مستقیما از دانمارک با 120 کشتی و 6 هزار مرد جنگی در روز عید پاک به زیر حصار شهر پاریس رسیده و بدون مقاومت وارد شهر شدند . یورش دوم وایکینگ ها چهارده سال بعد رخ داد که به غارت صومعه سن ژرمن انجامید. در پی این حمله به منظور حفاظت از شهر تاسیسات جدیدی در شهر ایجاد شد: برای ساماندهی دفاع از شهر، دو پل جدید ساخته شد و حصار محکم تر و بزرگتری در گرد شهر بنا شد، چنانکه در یورش سوم وایکینگ ها با بیش از 30 هزار مرد جنگی نتوانستند به شهر دسترسی پیدا کنند و به ناچار به محاصره شهر دست یازیدند که 13 ماه به درازا کشید (سال 885). مهاجمان قایق ها را بر دوش گرفته و از راه خشکی پاریس را دور زدند. در ماه فوریه سیل شدید رودخانه ، یکی از پل های پاریس را خراب کرد و مهاجمان از سوی شرق شهر وارد شده و بخشی از محلات را غارت کردند. اما “شارل طاس”که تازه یک سفر جنگی بازگشته بود با مهاجمان کنار آمد و با پرداخت 700 پوند نقره آنها حاضر شدند از یورش به پاریس دست برداشته و راه خود را در رود سن پی گرفته به سوی بورگوندی که ثروت بیشتری داشت بروند. مردم پاریس خواهان ایستادگی در برابر دشمن بودند و مصالحه را نپذیرفتند و مهاجمان مجبور شدند از راه خشکی برای دسترسی به شهر های مورد نظرشان برسند. یورش های بعدی آنها به پاریس هم با ایستادگی مردم پاریس بی نتیجه ماند. یورش 910 م.

نیمه دوم سده دهم میلادی برای مردم پاریس دهشتناک بود: افزون بر طوفان مهیبی که در سال 944 شمار زیادی از خانه های چوبی پاریس را ویران کرد، قحطی نان هم در دهه آخر همین سده نزدیک یک سوم از باشندگان پاریسی را به کام مرگ کشاند.

در سال های پایانی این سده “هود کپه/Hugues Capet” کاخ رمی، واقع در Île de la Cité، در محل دادگاه فعلی پاریس ،بازسازی و گسترش داد و در آن اقامت گزید. با ساخت و ساز بخش های ویران شده شهر، ساختمان های سنگی را که از آسیب جنگ و بلایای طبیعی جان به در برده بود، بهم پیوند داد و پاریس سر و سامان جدیدی به خود گرفت : شهر به چهار ناحیه اداری بخش، و بارو و حصار جدیدی به دور شهر کشیده شد. این دیوار جدید، در کرانه راست رود سن قرار داشت و دو دروازه سنگی”سن -مارتن” و “سن مری” راه ورودی شهر به سمت شمال بود.

وایکینگhttps://fr.wikipedia.org/wiki/Raids_vikings_en_France

ردپای فرقه کُلونی و شهسواران مقدس مسیح در پاریس

فرقه مذهبی کُلونی* در سده دهم میلادی در جنوب غربی فرانسه (آکیتن) شکل گرفت و به بزودی در بیشتر سرزمین های اروپائی گسترش یافت. این فرقه که همچون دیگر فرقه های کاتولیک با هدف پالایش مسیحیت از ثروت و قدرت به وجود آمده بود در طی چند دهه به یکی از بزرگترین نهاد های اقتصادی و سیاسی بدل شد، طوری که چندین تن از پاپ های کلیسای رم از درون این فرقه بر آمدند . این فرقه با پشتیبانی کلیسا رم ، پناهگاه امنی برای تجمع ثروت و وزنه ای سنگین در برابر قدرت عرفی شاهان بود. کلونی در کشمکش بین بزرگترین امپراتوری اروپا(امپراطوری مقدس رم ژرمنی) و پاپ میانجیگری می کرد

در پی افزایش توامان مالی و گسترش زمین های تحت اختیار کلیسا، نخستین بار پس از فروپاشی امپراتوری رم ، فرقه کُلونی دست به ساختمان کلیسا هایی با طاق قوسی زد (به جای طاق چوبی). در پاریس کلیساهای بزرگ با سبک گوتیک با دیوار های بلند، پنجره های رنگیِ پرنقش و نگار از گوشه و کنار شهر سر برآوردند و دیوار های تنومند، ستون های بلند با سر ستون تزئین شده ومجسمه ها گران قیمت، همگی فضای باشکوه کلیسا را در برابر چشمان خیره مومنان به نمایش می گذاشت. اما این شکوه بیش از اینکه نشانه ای از عظمت پروردگار باشد، نمادی از قدرت و ثروت مردان کلیسا بود، که نه تنها تهیدستان بلکه اشراف و شاهان را نیز به اطاعت از خواسته های کلیسا هدایت میکرد. صومعه ها با حجاری های چشمگیر آن هر روز شمارشان فزونی میگرفت و شمار بیشتری از مردان کلیسا را آموزش می داد. در این سده ها شهر پاریس چهره ای کاملا مذهبی داشت و شمار چشمگیری از اهالی با لباس کشیشی در بین صومعه و کلیسا در رفت و آمد بودند و در ساعات مختلف روز برنامه نماز و دعا برای پیروان در اماکن مذهبی دایر بود.در این دوره ایدئولوژی “کُلونی” بر هنر اروپای غربی تاثیر زیادی داشت.

فئودالیسم و شهسواران زرهپوش/شوالیه ها

پی آمد پیروزی شارل مارتل در نبرد پواتیه در برابر مسلمانان، اعتبار لازم را برای بازسازی پادشاهی فرانک ها را به او ارزانی داشت: به عنوان ناجی مسیحیت شارل توانست کیسه کلیسا را خالی کرده و زمین هائی که در طول سده های پیشین به دست آورده بود مصادره کند و به هواداران خود بدهد. این معامله بزرگی بود .در ازای این زمین ها بزرگزادگان فرانک سوگند خوردند که به فراخوان های شارل پاسخ گویند و نه تنها شمشیر و سپر بلکه اسب **و نیزه خود را در خدمت او بگذارند . بدین سان شالوده اجتماعی و اقتصادی فئودالیسم *** پدید آمد و در بطن آن شوالیه گری پا گرفت .

نظام فئودالی به همراه خود شکوفائی اقتصادی و گسترش شهر ها و همچنین افزایش شمار دهقانان و تهیدستان شهری شد که به نوبه خود فقر و خشونت را در پی داشت. نه فرقه اصلاحگر قدیمی کاتولیک و نه فرقه کلونی( که با گرامیداشت فقر شروع کرده و سپس به بزرگترین نهاد اقتصادی بدل شده بود) نمی توانستند خشم تهیدستان را کاهش دهد . خشونت شاهان و اربان هم جز دامن زدن به هرج و مرج نتیجه ای نداشت.

در این میان ندای غیب از امپراتوری بیزانس، رقیب کلیسا رم، رسید: امپراتور رم شرقی درخواست کمک نظامی از برادران دینی خود داشت تا در برابر یورش ترکان سلجوقی به زائران بیت المقدس(اورشلیم) مقاومت کند. پاپ خود شخصا به فرانسه آمد و دستور بسیج مومنان در برابر کفار را اعلام نمود. بزرگان فرقه کلونی دست بکار فرمول بندی جدیدی از آئین صلح آمیز مسیح شدند و نظریه “جنگ خوب” را از آستین در آوردند، جنگ در برابر کفاری که خون زائران خانه مسیح را می ریختند. اگر امپراتور بیزانس چند صد شوالیه”سلحشور و زرهپوش ” درخواست کرده بود. به زودی با توده چند ده هزار نفری تهیدستان اروپائی در پشت دیوار های کنستانتینوپل (استانبول) روبرو شد . بدین سان جنگ های صلیبی آغاز شد.

شوالیه ها در نقش امیران جان برکف مسیح

برای گاهی بیشتر به گزارش سفر به سانتیا گو “زیارت بیت المقدس عامل جنگهای صلیبی؟” در سایت راه نگاه کنید.

شوالیه های معبد(تامپلیه)، مردان خدا و مردان میدان نبرد، تجسم خشونت مقدس، جنگ مقدس هستند. به رسمیت شناختن گروهی از این شوالیه ها که پس از تسخیر اورشلیم( بیت المقدس) در معبد سلیمان گرد آمده بودند و حمایت چشمگیر سنت برنارد( از متفکران فرقه کُلونی) از آنها، با نوشتن مداحی شوالیه‌گری جدید، به آنها اجازه داد تا به عنوان الگویی برای تمام دستورات مذهبی-نظامی عمل کنند…

(به کنفرانس” نیکول بریو “در مورد منشاء و ویژگی های این شکل جدید از زندگی مذهبی گوش دهید. )

نظم مذهبی و نظامی معبد که در سال 1129 ایجاد شد، مأموریت تضمین حفاظت از زائران در راه اورشلیم را داشت. در پاریس،

  پژواک  نقش این امیران جان بر کف  مسیح  را  بیش از هر جا در بنا های بجا مانده از سده    در پاریس می توان دید . در این دوره شهر پاریس  دوباره پایتخت رسمی  حکومت فرانک ها  شد.فیلیپ آگوست در کاخ قدیمی پدر بزرگش ، هود کپه، بر تخت نشست و هرچند نقش کمرنگی در جنگ های صلیبی داشت ، اما از غنائم آن سود فراوان برد و پایتخت را گسترش چشمگیری داد. کلیسای های با شکوه ، صومعه های پر شمار ، محلات جدید  و برج و باروی گرد شهر بنا شد . بخش بزرگی از بودجه این ساخت و ساز ها از برکت ثروت های  بدست آمده از اقدامات شوالیه های معبد انجام گرفت :  ش ایجاد محلات جدید در سوی کرانه رود سن ، سامادهی زندگی شهر پاریس را دگرگون کرد . در کرانه چپ مدارس بزرگی بنا شد که بزودی ” سوربن” به عنوان نخستین دانشگاه  فرانک ها نامدار ترین آنها بود. بزودی شمار زیادی دانشجو از دور و نزدیک در اطراف این دانشگاه گرد آمدند و بدین سان محله جدیدی که هم امروز همچنان “کارتیه لاتن” خوانده می شود . در سمت دیگر سن اما بنگاه های تجاری  و خانه کردند و اصناف مختلف بازار های شهر را  شکوفا کردند . بنادر تجاری در سمت راست رودخانه ایجاد  شد و هر صنف برای خود تشکیلاتی در آنجا داشت و به ویژه ( فروشندگان آب ) که رفت و آمد رودخانه را در اختیار خود داشت و از ورود خروج کالاها درصدی را به عنوان  کار کرد دریافت می نمود. کانون این اصناف  میدان مرکزی شهر  بود که امروزه میدان شهرداری  پاریس می باشد . میدانی برای گردهمائی ، خبر گیزی ، جشن و مراسمی رسمی و در ضمن اعدام بود.  در آن روزگار نام این میدا  گِرِو**** بود  و کسانی که در جستجوی کار بودن به این میدان می آمدند تا در کار های حمل و نقل کالاهای تجارتی کاری دست و پا کنند.

شوالیه های معبد سلیمان که در داد و ستد  جهانی ممارست فراوانی داشتند و در پرتو حمایت کلیسا ثروت هنگفتی گرد آمده ، در امور اقتصادی و سیاسی کشور و به ویژه در ساخت و ساز  پاریس نقش   چشمگیری داشتد، تنها در مرکز  فرماندهی آنها که امروزه به پارک بزرگی(  du Temple  آخرین برج معبد به دستور ناپلئون  تخریب شد  )  تبدیل شده که بیش از 3000 نفر زندگی  میکردند  و هنوز  شمار خیابان هایی  با نام معبد در مرکزی ترین بخش  شهر پاریس و برج و بارو ها  و مای خانه ها در کوچه ها ( Marais) نشانی از حضور پر رنگ  آنها در گذشته است،.ردپایی در نام‌شناسی پاریس از خود به جای گذاشته‌اند.  کاوش های باستان شناسی  نشانگر آثار به جا مانده از گنجینه  تامپلیه ها در گستره شهر پاریس می باشد.

اما آخرین اثر به جامانده از این شوالیه های جان برکف مسیح نه در کرانه های سن، بلکه بر روی جزیره سن و در نزدیکی کاخ اقامت شاه است: جاییی که رهبر این فرقه به اتهام اهانت به صلیب مسیح و کثیف ترین گناهان که به او نسبت دادند به خرمن آتش سپرده شد. فیلیپ اگوست که خزانه اش خالی شده بود، دستور داد در یک روز تمام بزرگان این فرقه را در سراسر کشور دستگیر کننده و با وجود مخالفت پاپ ، زیر شکنجه از آن ها اعترافات اجباری گرفته و شمار زیادی را کشته و ثروت هنگفت آنها مصادره کنند. از همین جهت به اشاره شاه فرانسه(که دختر بزرگ کلیسا خوانده می شد) پاپ دومی انتخاب شد و در شهر “آوینیون” در جنوب فرانسه مستقر گردید.

این رخداد سرآغاز تمرکز قدرت در حکومت مرکزی در شهر پاریس بود ،به گونه ای از آن تاریخ جایگاه شهر پاریس در همه زمینه ها از دیگر شهر های فرانسه به فاصله زیاد پیشی گرفت و امکانات این شهر با دیگر نواحی قابل سنجش نبود . تا آنجا که گفته می شد . فرانسه شامل پاریس و بیابان های حوالی آن است!

 

https://www.templiers.net/departements/index.php?page=75

   Commanderies par département   

گاهشمار برخی رخداد های تاریخی این دوره

720 م 111 ه. ورود اعراب به اسپانیا

750م چینی ها در نبرد تالاس واقع در آسیای مرکزی از اعراب شکست خوردند.

770 چاپ یک میلیون نسخه از دعای بودائی به فرمان امپراتریس ژاپن

790 یراق لایه دار برای اسب به غرب راه یافت ، رشد گسترده سواره نظام و شوالیه گری در اروپای غربی

820 هارون الرشید خلیفه عباسی برای شارلماین یک فیل سفید ،به نشانه همکاری بر ضد امویان در اسپانیا ،می فرستد

846 مسلمانان کلیسای سن پیترو در رم را غارت می کنند

850 اوج قدرت وایکینگ ها : یورش بر انگستان / نیمی از آن را تسخیر کردند، فرانسه / تسخیر نرماندی/ اسپانیا … در ادامه در سال 880 شهر کی یف را پس از “ویل نوا” پایه گذاری کردند . نخستین گام در جهت کشور روسیه

910 بنیاد دیر کُلونی در فرانسه

مغول های ختایی شمال چین ، پکن را پایتخت خود می کنند.

950 سامانیان بخارا ، در تسخیر افغانستان از ترک ها استفاده می کنند ، نخستین گام در حضور پر رنگ ترکان در دنیای اسلام

979 یکپارچگی چین

1054 جدایی میان کلیسای خاوری / یونانی – ارتدوکس/ با کلیسای باختری/ لاتین -کاتولیک/

1055 ترکان سلجوقی در بغداد.1071 پیروزی آنها بر بیزانس و پیشروی در آناتولی/ترکیه امروز/. 1076 سلجوقیان فاطمی های مصر را شکست می دهند و دمشق و اورشلیم را تسخیر می کنند.

1066 کوچ کلیسا سازی در اروپای غربی به ویژه نواحی زیر سلطه نرمان ها وایکینگ تبار، به سبک گوتیک

1099 صلیبیون از راه کنستانتینوپل بیت المقدس را تسخیر می کنند ….. 1090 حسن صباح در الموت

110 رشد شهر های اروپای غربی …جمعیت این شهر ها بین 8 تا 20 هزار نفر بود . در این سده جمعیت چین از 60 میلیون به 100 میلیون رسید

1119 تاسیس فرقه شوالیه های معبد مقدس /تامپلیه

1153 هنری پلانتاژنه/از تبار نرامان های فرانسه/ با ارث بردن تاج و تخت انگلستان ، نیرومند ترین مرد اروپا می شود

1130 زیارت کمپوستلا رونق می یابد ، گامی دیگر در پدید آمدن ایده اروپا

1145 تسخیر اودسا /دریای سیاه/توسط ترکان سلجوقی …1178 تسخیر بیت المقدس به دست صلاح الدین ایوبی ..پاپ دیوانه وار فراخوان جهاد می دهد . ریچارد شیردل پادشاه انگلستان و فیلیپ دوم عازم جنگ می شوند.

1182 فیلیپ اگوست : تبعید یهودیان،..1190 دیوار تازه به گرد پاریس ، تشکیل فرقه نظامی شهسوارانی تِتونی در پروس

1200 دانشگاه دارای اساسنامه می شود 1208 تاسیس دانشگاه آکسفورد 1222 بولونیا… 124 ناپل

1206 حاکمیت چنگیز در مغولستان ، 1215 تسخیر پکن ، 1218 تسخیر ایران…تا اروپا

1305 سه پاپ کاتولیک در یک زمان .

1346 طاعون سیاه در اروپا . از چین به هشترخان …دریای سیه ..جنوا در ایتالیا: 25 میلیون تلفات ، رواج زنجیر زنی در اروپا برای جلوگیری از طاعون….آزار یهودیان در آلمان

1375 پایان جنگ صد ساله

1385 سلطان عثمانی صرب ها را در کویوو شکست می دهد ،1393 بلغارستان را تسخیر می کند

1391 حمله تیمور به ایران ف قفقاز و بغداد .1398 به هند 1402 دوباره به آناتولی 1405 در راه یورش به چین در شهر اتُرور درگذشت

1455 گوتنبرگ و صنعت چاپ…1453 سقوط امپراتوری بیزانس و آغاز حاکمیت امپراتوری عثمانی ….کشف آمری

سده دهم میلادی ، غرب اروپا در محاصره اعراب ، مجار ها و وایکینگ ها بود وناتوان از سازماندهی هرگونه دفاع موثر، 

پانوشته ها:

*ایدئولوژی کلونی: در حدود سال 1000 ظاهر شد. این ایدئولوژی با برداشتی از رهبانیت مبتنی بر: دعا، خواندن، تعمق در متون مقدس، سرودهای مذهبی، پشیمانی و زهد که نباید منصب الهی را تغییر دهد، همراه با دلبستگی به پاپ مشخص می شد. کلونی راهبان خود را عمدتاً از اشراف به خدمت گرفت و در نتیجه، سختی های زندگی رهبانی به تدریج کاهش یافت. نظام کلونی که به نوبه خود متهم به غنی سازی بیش از حد و قدرت زمانی بیش از حد بود، نفوذ معنوی خود را در از دست داد. .کلونی به یکی از مراکز اصلی زندگی فکری و هنری در غرب تبدیل شد،

**در حول و حوش سده هشتم، رکاب اسب در آسیای مرکزی ساخته و به کار گرفته شد ، رواج آن یک سده بعد در اروپا همراه شد با پا گرفتن فئودالیسم در فرانسه ، دورانی که شوالیهِ نجیب زاده و اسبش ، استخوان بندی سپاه آنروز را شکل می دادند. این سواره نظام سنگین زمانی که صلیب کلیسا را در “جنگ مقدس “بر دوش گرفت نماد غرور انگیز ترین چهره دوران خود شد.

***فئودالیسم.از سده دهم تا پانزدهم این شیوه تولید و نظام اجتماعی ، نخست در فرانسه و سپس در کشور های اروپای غربی گسترش یافت. نظامی سلسله مراتبی موروثی که بر پایه تعهدی دوگانه میان شاه و نجبا شکل گرفت که ویژگی آن پذیرش بی چون و چرای حقوق کورثی بود و تا زمانیکه دوک ها ، کنت ها و شوالیه ها به وظایف خود عمل می کردند ، هیچ کس ،ختی خود شاه نمی توانست آنها را

****تامپلیه ها و زائران “سرزمین مقدس”

زیارت سرزمین مقدس ماجرای جدیدی برای مسیحیان نیست. در قرن چهارم، هلنا، مادر اولین امپراتور روم کنستانتین، خواب نما می شود و او و فرزندش پیرو مسیح می شوند و آیین جدید دین رسمی امپراتوری. آمده است که مادر امپراتور صلیب واقعی را در آنجا کشف کرد. پس از آن امپراتور کلیسای بزرگ / بازیلیک/در کنار ساختمانی که مقبره مسیح در آن قرار داشت ساخته شد. سده ها بعد با توافق امپراتور بیزانس و فاطمیان پروانه ساخت بیمارستان ها و صومعه های مسیحی در بیت المقدس یا اورشلیم ساخته می شود.

پس ازورود قبایل ترک آسیای مرکزی به آناتولی ، سلجوقیان به شرق مدیترانه دست اندازی می کنند و گاهی کاروان های زائران مسیحی را غارت می کنند. و این بهانه ای برای جنگ های صلیبی می شود که بیش از 3 یده ، گاهی شدید و گاهی پراکنده ادامه داشت . در دوازدهم گروهی از شوالیه های حاضر در سرزمین مقدس در معبد سلیمان هم قسم می شوند که جان برکف در راه خدمت به مسیح همراه شوند و خود را شوالیه های معبد می خوانند. گروه دیگری هم در فرقه های دیگر گرد می آیند که نام آورترین آنها عبارتند از : فرقه “شهسواران مهمان نواز/ هوسپیتالیه، شهسواران سن ژان، شهسواران تتونیک در پروس ، شهسواران قبرس…. 

مراجع

a Milice des Pauvres Chevaliers du Christ et du Temple de Salomon de Jérusalem

https://templiers.org/templiers.html

اضافات:

Découvrez l’ancien Enclos des Templiers.

Le Marais a abrité la Maison du Temple, à l’époque où Paris était la plus grande commanderie templière de France. Napoléon Ier fait disparaître le dernier vestige des Templiers en commandant la destruction de la Tour du Temple.

Cette visite guidée révèle de nombreux trésors de l’histoire de Paris révélées par les dernières fouilles archéologiques effectuées sous le Carreau du Temple, mais dévoile aussi ses façades typiques, ruelles et bretèches du vieux Paris.

Après la découverte de la plus ancienne maison de Paris, des cours d’hôtels, du marché des Enfants Rouges, du Carreau du Temple et du pittoresque enclos de la corderie, la visite-guidée se poursuivra, en passant par les impasses les plus pittoresques du quartier, jusqu’à l’emplacement de la Tour du Temple. Retour passionnant sur l’histoire de ces ” Chevaliers du Christ” nommés Templiers.

LE SAVIEZ-VOUS ?
Les Templiers ont laissé des traces dans la toponymie parisienne : la rue du Temple, la rue Vieille-du-Temple, la rue des Fontaines-du-Temple, ainsi que le boulevard du Temple évoquent ces anciens voisins, permettant même aux habitants d’appeler ce quartier à cheval sur les 3^e, 4^e et 11^e arrondissement, le « quartier du Temple ».

Les Templiers (1/2) : création et essor du premier ordre religieux-militaire créé en Occident

L’idée de croisade dans la littérature clunisienne du XIe siècle et l’abbaye de Moissac