پیش در آمد

چندی پیش با تنی چند از دوستان جانی راهی روستایی در کوهپایه های آلپ جنوبی شدیم.روز ها در کوه و صحرا و شهرهای اطراف پرسه میزدیم و از همسازی هنر معماری و سلیقه مردمان این خطه با زیبایی های طبیعت لذت می بردیم . این چشم انداز های بدیع را ،شماری از هنرمندان سرشناس به تصویر کشیده اند و یاران هنر شناس ماهم سخت در پی یافتن نمایشگاه ها و موزه هایی آثار ایشان به گوشه و کنار سرک می کشیدند . برای منهم فرصتی فراهم شد که مشاهداتم را با آموخته های پیشینم در هم آمیزم و گزارشی از این سفر فراهم آورم . باشد که روزگار از خاطرم نزداید!

با کاروان حله برفتم ………….این را زبان نهاد و خرد رشت و عقل بافت!” فرخی سیستانی”

یادآوری کوتاه از پیشینه “پرونس” Provence

پرونس نامی است که رمی ها به ناحیه گسترده ای از جنوب شرقی فرانسه امروزی داده اند . از سده دوم پیش از میلاد رمی ها در این سرزمین ها حاکمیت داشتند و تا سقوط امپراتوری رم این ناحیه جز قلمرو آنان شمرده می شد. ساکنان اولیه این منطقه “سلت ها” و “گل ها بودند و علیرغم ایستادگی اولیه ، به مرور زمان در با فرهنگ حاکمان خو گرفتند و تمدن “گل و رومن” را پدید آوردند . پیش از ورود رمی ها، نخستین شهر_ بندر این ناحیه به دست یونانی های آسیایی در سده ششم پیش از میلاد در مارسی بنا شد. این بندر همچنان به نام بانیانش که تبارشان از شهری به همین نام در آناتولی بود، “شهر فوسئان ” نزدیک ازمیر در ترکیه”خوانده میشود- شهر فوس . پس از یک سده مردمان مارسی به ایجاد بنادر جدیدی در سواحل مدیترانه*** و رودخانه “رون=Rohn” دست یازیدند که شهر های آنتیب، نیس، موناکو،ارل و آوینیون همچنان از آن زمان تا کنون پا بر جا مانده اند . در جنگ داخلی رم ، میان سزار و پمپی ، مردمان این ناحیه از دومی هواداری کردند و در نتیجه پیروزی سزار موجب افت موقتی پروانس شد . اما بزودی “اگوست” نخستین امپراتور رم دوباره به بازسازی شهر های پروانس همت گماشت .در این 

دوره شبکه سرسرای راه ها گسترش یافت و پل های زیادی بنا شد، و در شهر ها شبکه آبرسانی، حمام عمومی و آمفی تئاتر و نیایشگاه تاسیس شد که موجب افزایش نفوذ فرهنگ رمی گردید که به شرح چند نمونه آن بسنده می کنیم.

شهر نیم Nîmes

نخستین کلنی رمی در سال 45 میلادی بر سر راه ایتالیا به اسپانیا در محل امروزی شهر “نیم” بنا گشت و در سده دوم میلاد گسترش زیادی یافت حصار دفاعی بر دور شهر کشیده شد که هنوز قسمتهایی از آن و به ویژه دروازه اصلی شهر به نام “آگوست” یا برجاست . برج عظیم سه اشکوبه ای هم در شهر ساخته شد که گفته می شود برای نگهداری گنجینه های شهر است . اما گنجینه راستین شهر آمفی تئاتر آنست که در پایان سده اول میلادی بنا شده و 23000 تماشاگر آن از 60 در قوسی شکل وارد این استادیوم دو اشکوبه می شدند که ارتفاع آن 21 متر و طول آن 133 و عرضش 106 متر می باشد این آمی تئاتر تقریبا گنجایش تمام اهالی را داشت که برای تماشای “جنگ گلادیاتورها”!! و حیوانات درنده به این محل می آمدند./آمفی و خانه چهار گوش نیایشگاه.

پل آبرسان” ویا دوک” گاردGarde

در میانه راه شهر نیم و اونیون ، پل سه طبقه ای بنا شده که تاریخ تاسیس آنهم سده نخست میلادی است . این پل دو هزار ساله نمونه ای از شاهکار های مهندسی رمی است .یکی از نخستین اقدامات شهرسازی در این دوره تامین آب آشامیدنی اهالی بود که با وجود دره های عمیق انجام چنین امری به مهارت و سرمایه عظیمی نیاز داشت .مهارت را رمی ها داشتند* و نیروی کار را بردگان! گفته می شود در ساختمان این پل روزانه بیش هزار کارگر در مدت 5 سال به کار مشغول بوده اند. سنگ هایی که در پایه های این پل به کار رفته ، بعضا بیش از شش تن وزن دارد .

کار کرد این پل آبرسان بدین گونه است که آب چشمه های آنسوی دره در حوضچه هایی جمع آوری شده و روزانه 35 هزار متر مکعب از طریق کانال آبرسانی این پل به سمت دیگر پل منتقل می شده است ارتفاع پل بیش 48 متر و طول آن 275 متر می باشد .

تئاتر آنتیک شهر “اورانژ” Orange s

این بنای تاریخی بیش از بیست قرن قدمت دارد و در سال 30 پیش از میلاد ساحنه شده و از سالم ترین تئاتر های دوران باستان است . در زمان حکومت “اگوست” دیوار بزرگ و بلندی برای این تئاتر ساخته شد که نقش دکور نمایشنامه ها را داشت این دیوار 35 متر طول و 103 متر عرض دارد و تندیس سه و نیم متری اگوست (نخستین امپراتور رم ) بعد ها در حفره ای در این دیوار گذارده نهاده شد . در کف سن نیز تجهیزات برای نمایش در نظر گرفته شده است . جایگاه تماشاگران گنجایش 9 هزار نفر را دارد و به پنج ناحیه تقسیم شده که تماشاگران بر حسب مقام اجتماعی خود در یکی از این جایگاه ها می نشستند. امروزه هم این محل برای اپرا و نمایش تاتر مورد استفاده قرار می گیرد.

Avignon آوینیون

آوینیون یکی از زیباترین شهرهای پروانس ، در کنار رود “رون “بنا شده و همه ساله پذیرای جشنواره جهانی فیلم و سینما می باشد .اما در گذشته این شهر چندین دهه میزبان “پاپ” و مرکز کاتولیسیسم بود و همچنان نام “شهر پاپ ها” را یدک می کشد.

بنای شهر به سده شش پیش از میلاد باز میگردد ، روزگاری که مارسی ها یونانی تبار به گسترش قلمرو خود پرداختند و از جمله در کنار رودخانه رون ، بر صخره ای عظیم شهری بنا کردند که هم ارزش تجاری داشت و هم پایگاه نظامی مهمی در رودخانه بزرگ رن و دریای مدیترانه بود . با ورود رمی ها بدین منطقه آوینیون به دلیل فاصله مناسبی که از دریا داشت پایگاه امنی تلقی می شد و بدین جهت اهمیت آن افزوده شد . و تا از میان رفتن امپراتوری جزو قلمرو آن شمرده می شد و سپس مالکیت منطقه به به کلیسای رم واگذار گردید. هر چند که گاه وبیگاه اقوام دیگری چون فرانک ها ، گوت های غربی=استروگوتا و حتی اعراب بر این شهر حکومت کردند و اما هر بار پس از رفتن آنها این منطقه در قلمروی کلیسای رم ماندگار شد.

در سده دوازده و سیزده به دلیل ناامنی رم و اهمیت فرانسه به عنوان “دختر بزرگ کلیسا” ،پاپ ها بمراتب به این کشور سفر کرده و به ویژه در ” پروانس” اقامت می کردند. فراموش نکنیم که دو سده پیش از این ، در فرانسه بود که پاپ اروبان دوم اعلام “جهاد بر ضد کفار” کرد و با بسیج شهسواران” شوالیه ها” و توده دهقانان جنگ های صلیبی را آغاز شد. جنگ هایی که موجب ثروت بیکران فرقه های ازاین “سربازان مسیح “شد گه گروهی از آنان با نام “شوالیه های معبد مقدس سلیمان، تامپلیه ها“چنان ثروتی اندوختند که اقتصاد و تجارت اروپا وامدار آنان بود . در اواخر سده سیزدهم ، پادشاه فرانسه با کمبود ذخیره مالی مواجه شده و به طرح توطئه ای بر ضد تامپلیه ها دست زد تا اموال آنان را تصاحب کند . برای اجرای این برنامه به همکاری و تایید پاپ نیازداشت .”فیلیپ لوبل” پادشاه فرانسه نفوذ زیادی در کلیسای رم داشت ، اما برای چنین امر مهمی به پاپ هایی نیاز داشت که با تار و مار کردن “ستون فقرات سپاه مسیح ” موافق باشند ، در نتیجه تمام نیروی خود را به کار گرفت تا پاپ از میان اسقف های فرانسوی انتخاب گردد* *و شهر اونیون جایگاه امن تری از رم برای فرمانروایی پاپ ها گردد.بدین سان پاپ در آوینیون مستقر شد و شهری در میان شهر برای پاپ و دیوانسالاری کلیسا بمنظور اداره امور مومنان در جهان مسیحی پایگذاری شد .: بنا هائی به مساحت 15 هزار متر مربع که بزرگترین قصر های گوتیک در آن سر برافراشت تا نشانی باشد بر جایگزینی آوینیون به جای رم. به مدت چند دهه پاپهای آوینیون بر اروپای کاتولیک حکمرانی می کردند ، اما در تاریخ کاتولیسیم ای دوره به دوره ” تبعید پاپ ها” نامیده شد در کشاکش میان اوینون و رم ، پاپ سومی نیز توسط شورای دیگری انتخاب شد و بدین گونه سه پاپ در یک زمان خود را رهبر روحانی جامعه کاتولیک می خواندند. البته رم این پاپ ها را “ضد پاپ” می شناخت .”در سفر اسپانیا اشاراتی درباره اقامتگاه “ضد پاپ” در جنوب بارسلون نوشتم”. و عاقبت در 1377 مقر پاپ دوباره به رم بازگشت ، اما همچنان پروانس در قلمرو حاکمیت کلیسا باقی ماند . تنها پس از انقلاب فرانسه و تسخیر ایتالیا توسط ناپلئون ، این منطقه به خاک فرانسه پیوست، اما ماندگاری فرهنگ ایتالیایی همچنان در این منطقه دیده می شود.

چند نقطه دیدنی اطراف شهر نیس:

:Vence et saint Paul de Vence

Accueil

:saint Jeannet et port baou

پروانس در دوران جدید

“این قسمت از ویکی پدیا-تاریخ پروانس گرده برداری شده.”

شده شانزدهم : جنگ مذهبی میان کاتولیک ها و پروتستان ها ،مطقه را به خاک و خون کشید و سده هفدهم شیوع طاعون.

1789 :الغای امتیاز ویژه منطقه “پروانس” (خارج شدن از مالکیت کلیسا)، و کشمکش خونین بین هواداران انقلاب فرانسه به رهبری “میرابو” و طرفدارن کلیسا .در دوره انقلاب ، در پروانس “ترور سفید” بسیار قدرتمند بود (به ویژه در اورانژ)و این کشمکش ها به تقسیم منطقه به سه ناحیه مجزا انجامید.

1851:در دوره “جمهوری دوم ” ، ایده جمهوریت و سوسیالیسم در روستا های منطقه پا گرفت ، تا جایی که در وهله اول مردم منطقه حکومت ناپلئون سوم را نپذیرفتند. در سده نوزدهم و گسترش انقلاب صنعتی در پروانس ، منطقه تغییرات اداری زیادی شد و استان ها جدیدی پا گرفت .

1849 افتتاح خط آهن پاریس لیون ، مارسی. در دهه های بعدی “ساحل لاجوردی ……..” به محل اقامت و استراحت اشرافیت اروپایی و به ویژه خاندان های سلطنتی انگلستان و روسیه بدل شد.

1940-44 جنگ دوم جهانی : ایتالیا در 1933 پروانس را تسخیر نمود و سپس ارتش هیتلری جایگزین آن شد. در پایان جنگ به تاریخ 15 اوت 1944 ارتش متحدین از دریا وارد منطقه شد.

1960 ورود شمار زیادی از مهاجران فرانسویان الجزایر به منطقه و مخالفت مردم محلی ، از جمنه شهردار سوسیالیست مارسی “گاستون دوفر” . در دهه همین نیروی کار موجب پیشرفت چشمگیر صنعتی منطقه شد که به نوبه خود شمار بیشتر از نیروی کار مناطق دیگر فرانسه را به خود جذب نمود .

پانوشته ها :

• * برای آشنایی اهمیت آب در شهرسازی رمی پیوند زیر را نگاه کنید-کنفرانسی است به زبان فرانسه :
  • https://www.canal-u.tv/chaines/cireve/les-maisons-de-rome
  • LES MAISONS DE ROME

• **در این دوره کشمکش میان کلیسا و فرمانروایان مناطق مختلف اروپا اوج تازه ای گرفت و پس از استقلال ” کلیسای” انگلستان” از رم ، فرمانروایان ژرمن (آلمان امروزه) در پی مخالفت با حاکمیت پاپ ها برآمدند ، این کشمکش ها زمیه ساز نهضت کالون و لوتر شد با جدائی پروتستانتیسم از کلیسای رم عصر جدیدی در افق اروپا پدیدار شد که رنسانس و دوره روشنگری از دل آن زاده شد.
• *** نگاهی از بلندی های آلپ به دریای مدیترانه: “سواحل لاجوردی” دریای مدیترانه همیشه لاجوردی نبود! تاریخ طبیعی این دریا شاهد خشک شدن آن بوده است. بار دوم در 5 میلیون سال پیش! آب اقیانوس اطلس از تنگه هرکول” جبل الطارق” سرریز کرد و با آبشار که بیش از هزار متر ارتفاع داشت به پایین ریخت و دوباره “مدیترانه ” جان گرفت ! داستان مدیترانه را در پیوند های زیرین مشاهده کنید .بسیار آموزنده است ،نه تنها برای شناخت گذشته زمینی و آبی که “جان ما از اوست” بلکه برای آینده ناروشنی که بشریت با آن روبروست . در عصر فضا یادآوری “جایگاه و قدرت حقیرمان در مقابل طبیعت”، شاید از غرور بی پایه مان بکاهد و مارا با طبیعت و خودمان آشتی دهد

تاریخ شکل گیری و تغییرات دریای مدیترانه “به زبان فرانسه”

:Histoire géologique de la méditerranée

:

منابع